بقعه هارونیه مشهد

بقعه زیبا و تاریخی هارونیه یکی از افسانه ای ترین بناهای کشورمان ایران است که در خراسان قرار گرفته شده است و جالب است بدانید تا به امروز هنوز کاربری و تاریخ ساخت آن مشخص نشده است. هارونیه درست در 25 کیلومتری شمال غربی مشهد است و یکی از قدیمی ترین آثار شهر توس بشمار می رود که در ابتدای شهرک تاریخی توس و در نزدیکی آرامگاه فردوسی جای خوش کرده است. نظر کارشناسان و پژوهشگران زیادی که سال ها دارند بر روی این بنای تاریخی تحقیق می کنند؛ این است که زمان ساخت این بنا احتمالا به قرن های هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد؛ اما این موضوع هنوز به طور کامل ثابت نشده و اینکه بنای هارونیه بنایی افسانه ای ‌می باشد که کاربری اصلی آن هنوز شناخته نشده ولی جدا از این ها به قدری جذابیت و زیبایی دارد که گردشران زیادی را با تور مشهد مجذوب خود کرده است و رازهای کشف نشده این بنا بازدید از آن را جذاب تر کرده است و آن را به یکی از پرطرفدارترین جاذبه های مشهد برای مسافرانی که با تور مشهد راهی شده اند، بدل کرده که قطعا ارزش دیدن دارد و لازم به ذکر است که هارونیه در میان مردم با نام های بقعه هارونیه، گنبد هارونیه و بقعه هارون نیز شناخته می شود.

معرفی بقعه هارونیه مشهد

بقعۀ هارونیه در خراسان رضوی، درست در حوالی شهر مشهد و در شهر قدیمی طوس قرار دارد و به نوعی یکه ‌تاز عرصه تاریخ این ثغر محبوب بشمار می رود. افسانه های مختلفی پشت بقعه هارونیه شنیده شده است که هیچ کدام هنوز به مرز حقیقت نرسیده اند و این جاذبه از جذابیت و شکوهی غیر قابل وصف برخوردار است. در واقع هنوز که هنوزه به طور دقیق و همراه با یقین کاربری این بنای تاریخی مشخص نیست اما هنوز هم تاریخدانان در حال مطالعه و تحقیق هستند. همچنین متخصصان امر بناهای تاریخی در راه کشف این معمای گره ‌در ‌گره از هیچ تلاشی مضایقه نکرده ‌اند و در تمام این دوره تحقیقاتشان به دنبال کوچکترین سر نخی در شناسایی کاربری این بنا و همچنین سازنده آن بوده ‌اند، اما تمام این تلاش‌ ها تا به امروز بی نتیجه بوده است. اما شواهد موجود این بنای تاریخی در قرن هفتم یا هشتم هجری قمری نسبت داده است و البته در بیان این تاریخ که تاریخ دقیقی نیز محسوب نمیشود نیز جای شک و شبهه زیادی می باشد و هنوز مورد تأیید یا رد قرار نگرفته است. بی شک همین ناشناخته بودن و پر از رمز و راز بودن این بنا باعث شده بیشتر گردشگران بیشتر به آن جذب بشوند و با اشتیاق و کنجکاوی بیشتر راهی آن شوند. مردم ساکن در شهر مشهد که از دیرباز این بنا را دنبال می کردند این اثر تاریخی را با اسم های مختلفی بقع هارونیه، گنبد هارونیه و گاه حتی بقعه هارون می نامند.

نکته جالب توجه در مورد این بنای تاریخی جذاب و تماشایی این بوده که این بقعه به نوعی تنها بنای به یادگار باقی مانده از شهر قدیمی طوس به حساب می آید. در واقع سایر قسمت ‌های این شهر قدیمی و دیرینه نابود شده و در حال حاضر تنها همین بقعه از آن دوره تاریخی بر جای مانده است. همچنین در همین چند سال اخیر با کمک زیاد سازمان آثار ملی و فرهنگی استان خراسان رضوی در اطراف بقعه هارونیه حصار کشیده شده است و با طراحی فضای سبز تزئین گشته. این بنای جذاب و شگفت انگیز در روز 15 دی ماه در سال 1310 با شماره 173 در فهرست بلند و بالای بناهای تاریخی ایران زمین جای گرفت و در ادامه همچنین مهمه بدونید که این بنای تاریخی در سال 1382 که بطور تقریبی دو دهه از آن می‌ گذرد با عنوان آرامگاه امام محمد غزالی با شماره 8944 ، باری دیگر در فهرست آثار ملی ایران زیبا به ثبت رسیده و هنوز هم برخی این بقعه را با عنوان مقبره امام محمد غزالی می‌ شناسند.

نگاهی بر تاریخ بنای هارونیه

همان طور که در بالا هم گفتیم ” بنای هارونیه “ تقریبا تنها بنای بر جای مانده از شهر تاریخی توس میباشد. تا حدود 100 سال قبل که آرامگاه فردوسی در این شهر مورد بازسازی قرار گرفت، این بنا مخروبه ای بیش نبوده ؛ اما درست بعد از مرمت آرامگاه فردوسی بین سال های 1308 تا 1311، محلی ها تصمیم گرفتند نام هایی مثل زندان هارون یا بقعه هارونی را برای این بنا انتخاب می کنند. اما این در حالی است که بنای هارونیه از نظر ظاهری هیچ شباهتی با زندان ندارد و نیز از طرفی از لحاظ تاریخی نیز نمی توان ارتباطی بین بنای هارونیه با هارون الرشید، خلیفه عباسی پیدا نمود. لازم به ذکر است که هارون در سال 193 هجری قمری دار فانی را وداع گفت در حالی که شکل و سبک معماری این بنا نشان می دهد که زمان ساخت آن به دوره ایلخانی یعنی قرن 8 هجری برمیگردد. البته بخش هایی از آن نیز در دوره تیموری بنا نهاده شده اند. در ادامه نگاهی بر تاریخ این بنا باید بگوییم که سال 1354 هجری شمسی حفاری های باستان شناسی انجام گرفته شده بر این بنا توانست سفال های متعلق به دوره سلجوقی، تیموری و صفوی را از دل خاک بیرون بیاورد که البته جرم جمع شده دور این ظروف و ملات ساروج به کار رفته در ساخت آن ها و همچنین تحقیقات تاریخ شناسان نشان می دهد که آثار به دست آمده دقیقا متعلق به قبل از قرن 6 هجری می باشد و همچنین مستندات به جا مانده از گردشگران خارجی و داخلی متعلق به صد سال پیش نشان می دهد که عوام ابتدا این بنا را نقاره خانه و سپس گنبد هارون و هارونیه می نامیدند.

معماری بقعه هارونیه

به طور کلی نقشه اصلی این ساختمان به صورت چهار گوش بنا نهاده شده و در آن ویژگی هایی از معماری های قرن هشتم هجری به چشم می خورد.و نیز ابعاد کلی بنا به ترتیب ضلع شمالی 19٫5 متر، ضلع جنوبی 20 متر، ضلع شرقی 28 متر و ضلع غربی 29 متر است.  همچنین ساختمان این بنای تاریخی به طور کامل از آجر ساخته شده و دارای سبک معماری آذری می باشد که بسیار هم زیباست و نیز یک گنبد دو پوسته ای سقف این بنا را پوشانده و برای تزیین آن از هیچ کاشی مورد استفاده قرار نگرفته است. فضای داخلی آن از یک ایوان، 4 شاه نشین، گنبدخانه و سه اتاق فرعی تشکیل شده که تمام اینها در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است. در نهایت فضای بیرونی آن هم شامل سنگ یادبود کوچکی از امام محمد غزالی و باغچه ای مستطیلی شکل درست روبروی ایوان میباشد که شما را شیفته خود می کند. بنای هارونیه در کنار ویژگی های تاریخی خود از نظر عظمت، قطر پایه ها، قدرت ایستایی در کف و گنبد نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

دسترسی به بقعه هارونیه

آدرس این بنا : استان خراسان رضوی، جاده مشهد – قوچان، سه راه فردوسی، حاشیه بلوار شاهنامه، نرسیده به آرامگاه فردوسی، بقعه هارونیه . همچنین به منظور دسترسی به گنبد هارونیه در مشهد باید به بخش مرکزی و دهستان طوس بروید چرا که این بقعه در آن جاست. اگر اتومبیل شخصی هم ندارید این امکان هست که از اتوبوس های خط 202 میدان فردوسی تا آرامگاه فردوسی استفاده نمایید و سپس در ایستگاه شاهنامه 64 پیاده شده و در مقابلتان بقعه ی هارونیه را خواهید دید. اگر هم با تاکسی خواستید به سمت این جاذبه تاریخی بروید هم می توانید به راننده بگویید که تا انتهای بلوار شاهنامه شما را ببرد و بعد از آن با اتوبوس یا ماشین های شخصی باید به سمت هارونیه راهی شوید.