آرامگاه پیر پالاندوز مشهد

احتمالا بعد از زیارت حرم مطهر رضوی نگاهتان به سمت بنایی تاریخی بسیاز زیبا جلب می شود که در قسمت شمال شرقی حرم قرار گرفته است. این بنا با سر در شگفت انگیزش و نقش های مینیاتوری که در تسخیر قلب و چشم زائران خودنمایی می کند. این بنا زیارتگاهی به نام " آرامگاه پیر پالاندوز " میباشد که از عرفای شیعه و کیمیاگر قرن 10 هجری بود و به خاطر شغلش با این لقب شناخته میشد و همچنین این روزها یکی از مکان‌ های مشهور و دیدنی مشهد همین آرامگاه پیر پالاندوز می باشد که در کنار مرقد امام رضا جای خوش کرده است و بسیاری از زائران امام هشتم شیعیان، به این مرید و شاگرد وی ادای احترام میکنند و حتما به زیارت این بنا می روند. در تاریخچه‌ ساخت آرامگاه پیر پالاندوز شنیدهحاکی از این است که اصل مقبره متعلق به شخصی به نام ابونصر سراج طوسی بوده است که در طی سال‌ های بعد، این آرامگاه به پیر پالان‌ دوز منسوب شد، " درویش محمد کارندهی " معروف به محمد عارف عباسی یا همان پیر پالاندوز می باشد که در ادامه بیشتر به آن می پردازیم.

معرفی آرامگاه پیر پالاندوز مشهد

اگر دوست دارید تا در طی سفرتان با تور مشهد از جاذبه های گردشگری مشهد نیز بازدید کنید، یکی از گزینه های تاریخی این شهر می تواند " آرامگاه پیرپالاندوز " باشد و با تاریخچه‌ این دیار مقدس خیلی بیشتر از قبل آشنا بشوید و با اطلاعات کافی راهی این شهر شوید. این آرامگاه متعلق به دوره صفوی و مقبره یکی از عرفای نامدار آن دوران میباشد و امروزه با فضای آرامش بخش و دلچسب خود میزبان مسافران بسیار زیادی از ایران است. پیر پالاندوز از شیخ‌ های سلسله ذهبیه بود که برای امرار معاش به پالان دوزی مشغول بوده و نیز لازم به ذکر است که پالان چیزی بود که شبیه زین بر روی کمر شتر و یا اسب قرار می ‌گرفته و در داخلش را با کاه پر می ‌کردند و بر رویش می ‌نشستند. در ادامه بدانید که شخصی که در مقبره پالاندوز دفن شده، محمد عارف عباسی نام دارد که به واسطه‌ شغل پالان دوزی اش به این نام شهرت پیدا کرده است. از این فرد قرآن هفت سوره ‌ای که به خط ثلث نوشته شده به جای مانده است و توصیف کننده توانایی او در کار خطاطی میباشد و اینکه بنای اولیه‌ پیر پالاندوز مشهد درست در سال 985 قمری بنا شده و سال ها بعد بصورت کامل تکمیل شد و امروزه نیز قابل بازدید برای عموم است. دیوارهای بیرونی با طاق، قاب و کاشی ‌کاری‌های زیبا زینت بخشیده شده که چشم‌اندازی جذاب به بنا داده است. زیبایی این آرامگاه کم نیست مثلا این آرامگاه شامل بنایی چهار گوش است که با گنبدی بزرگ پوشیده شده و ایوان آجری آن با ابهت شگفت انگیزی حتی از راه دور نیز خودنمایی می ‌کند و شما را ترغیب میکند تا از نزدیک آن را ببینید . در داخل بقعه نیز محل شاه‌ نشین به چشمتان خواهد خورد که با نقاشی ‌های هنرمندانه و جلوه‌ خاصش هوش از سرتان می برد. همچنین جالبه بدونید در اینجا نقاشی‌ هایی از دوران صفوی در آنجا هست که امروزه بخشی از آن بازسازی شده و بقیه‌ آن کاملا از بین رفته است. در آخر شما بعد از دیدن این بنا می توانید از دیگر جاهای دیدنی مشهد اعم از مسجد گوهرشاد، موزه بزرگ خراسان، باغ گیاه شناسی، دریاچه چشمه سبز، آرامگاه نادر شاه افشار، باغ وکیل آباد، پارک ملی هفت حوض، مدرسه پریزاد و گنبد سبز و... دیدن کنید.

تاریخچه مقبره پیر پالاندوز

بنای اولیه مقبره پیر پالان ‌دوز در زمان شاه محمد خدابنده صفوی (پدر شاه عباس صفوی، فردی نابینا بود) به تلاش قنبر علی بن خواجه حسین در سال 985 قمری ساخته شده است. مقبره منسوب به شیخ محمد مقتدی کارندهی از عرفای شیعه مذهب ذهبیه، مشهور به پیر پالان ‌دوز است که در قریه کارده مشهد به دنیا آمده و در شهر مشهد خانقاهی زندگی کرد و وی اگرچه از شیخ ‌های سلسله ذهبیه بود، اما برای امرار معاش پالان‌ دوزی می‌ کرد که در بالا هم به آن اشاره کردیم. جالبه بدونید که از او قرآن هفت سوره‌ ای بر جای مانده که به خط ثلث نگارش شده و اینکه بقعه پیر پالان ‌دوز در سال ‌های اخیر به ‌طور کامل مرمت شده و مشتمل بر درگاه ورودی، رواق ‌ها و فضاهای طرفین، صحن و فضای اصلی مقبره می باشد که به زیبایی طراحی و ساخته شده است. نمای دیوارهای بیرونی با طاق ‌نماها، قاب، لچکی و کاشی‌ کاری زیبا آراسته و درون آن با نقشه ای هندسی و ترنج تزئین شده که شما را به شگفتی وامیدارد. مقبره پیر پالان‌ دوز در قسمت شمال شرقی مجموعه حرم حضرت رضا قرار گرفته و شامل بنایی چهارگوش با گنبدی بر فراز آن و ایوانی آجری در مقابل آن میباشد. شخصیت به خاک سپرده شده در این بقعه، با توجه به نوشته ای که در سنگ مزارش است، " محمد عارف عباسی "، از عرفای سلسله ذهبیه است.

معماری مقبره پیر پالاندوز

ساختار نخستین بنای مقبره تاریخی پیر پالاندوز مشهد، مربع شکل بوده که گنبدی پیازی شکل بر فراز آن قرار گرفته است. سطح گنبد دارای تزئینات کاشی کاری بسیار زیبایی می باشد و در زیر گنبد تزیین ترنج بسیار شگفت انگیزی با نقش مایه های گیاهی را می بینید که محصور آن می شوید. همچنین دیگر اجزای این بنای تاریخی، از الحاقات ادوار می توان نام برد. ساختار اجرایی بنا، از سبک و سیاق معماری دوره صفویه کمک گرفته است. این بنا امروزه دارای قسمت هایی همچون درگاه ورودی، رواق ها و فضاهای اطراف، صحن و نیز فضای اصلی مقبره و... می باشد. لازم به ذگکر است که دیوارهای بیرونی مقبره دارای طاق نماهای بسیار زیبا و چشمنوازی است که با لچکی و کاشی کاری های بسیار جذابی آراسته شده است، که نقش مایه های هندسی و ترنج های موجود در آنها حکایت از مهارت هنرمندان آن زمان را نشانگر می باشد. در ادامه این طاق نماهای آجری به صورت تیزه دار اجرا شده که پشت بغل های کاشی کاری شده و قاب های مستطیلی تزئینی بر فراز آنها قرار گرفته است. همچنین بنا دارای ایوانی نسبتا بلندی است که نظر شما را جلب میکند و درداخل آن شاه نشین هایی تعبیه شده که بر فراز آن یزدی بندی هایی ساخته شده که بسیار هنرمندانه اجرا شده است. این یزدی بندی ها در ابتدا دارای تزئینات نقاشی بوده که فضای درونی بقعه را جلوه خاصی می بخشیده و سقف بنا دارای نگاره های بسیار شگفت آوری می باشد. در پایین دیوار های داخلی این بنا هم چندین ردیف کاشی کاری آبی رنگ با طرح های مختلف به چشم می خورد و تزئینات مقرنس گچی نیز از دیگر تزئینات موجود در فضای بیرونی و زیر ایوان محسوب می گردد.

دسترسی به آرامگاه پیر پالان دوز

آدرس این مقبره تاریخی عبارت است از: مشهد، خیابان نواب صفوی، ضلع شرقی حرم امام رضا (علیه السلام) ، در ضمن جهت دسترسی به آرامگاه پیر پالان دوز که در ضلع شرقی حرم امام رضا واقع در خیابان نواب صفوی مشهد میباشد و تنها کافیست از ورودی حرم از سمت خیابان نواب صفوی به طرف بازارچه بروید تا بنر مقبره شیخ محمد عارف در خیابان طبرسی را ببینید.